کشند (جزر و مد )

حتما تا به حال گاهی در کنار ساحل شاهد بالا آمدن آب دریا بوده اید. کــَـشَـند یا جزر و مد یکی از پدیده های جالب طبیعت است که از دوران باستان همواره مورد توجه انسان بوده است. و گاهی هم مشکلاتی برای بشر بوجود آورده است. برای مثال زمانی که ارتفاع بالا آمدگی آب در اثر کشند(جزر) در اقیانوسها به ۳۰ متر رسیده است!!

 طبق قانون گرانش می دانیم که هر جا جرم وجود داشته باشد اثر گرانش وجود دارد. در منظومۀ شمسی که سیارات و جرمها وجود دارند، اثر گرانشی نیز وجود دارد؛ که بستگی به جرم و فاصله اجرام از زمین دارد. این اثرها کم بوده و فقط دو اثر مهم است: یکی اثر ماه (بدلیل فاصلۀ کم از زمین) و دیگری اثر خورشید (به علت جرم زیاد) 

توجه:  بنابراین می توان گفت که ماه و خورشید عوامل تولید کشند(جزر و مد) هستند.

تعریف کشند: بالا آمدگی ها و پایین رفتگی های متناوبی که در سطح آبها و نیز پوستۀ زمین در نتیجۀ عملکرد نیرو های جاذبه ای بین ماه و خورشید و زمین بوجود می آید را کشند گویند.     

توجه: فاصلۀ ماه تا زمین ۳۸۵۰۰۰ کیلومتر و فاصلۀ خورشید تا زمین ۱۵۰,۰۰۰,۰۰۰ کیلومتر است. ==> ماه بدلیل فاصلۀ اندکش در قیاس با خورشید نسبت به کرۀ زمین نیروی کشندی اش از اهمیت بیشتری برخوردار است و تاثیر بیشتری ایجاد می کند.  

 توجه: پدیدۀ کشند یا جزر و مد اساسا" زاییدۀ نیروی گرانش کرۀ ماه است. آشکار است که دریاها در سنجش با خشکی های زمین نرمش پذیری بیشتری دارند و از این رو در برابر نیروی کشش ماه کمتر ایستادگی می کنند به همین مناسبت توده های آب در زیر پای ماه انباشته می گردند و پدیده ای را به نام برکشند (مَد) ایجاد می کنند. 

و همزمان با برکشند به دور ماه برکشند دیگری در آن سوی زمین ایجاد می شود. بدین سان که آبهای آنسوی کرۀ زمین که از ماه بدورند کمتر متأثر گردیده و به اصطلاح عقب می مانند. و آب تودۀ کلانی را ایجاد می کند. بنابراین روزانه هر نقطه از سطح دریا دو بار دستخوش برکشند و دو بار دستخوش فروکشند (جزر) می گردد.

تذکر: میانگین بازۀ زمانی دو برکشند و فروکشند 12 ساعت و 25 دقیقه است. درست نیمی از زمانی که طول می کشد تا ماه یک دور کامل گرد زمین بگردد. یعنی 24 ساعت و 51 دقیقه.

توجه: کشند همراه با حرکت ظاهری ماه از افق شرقی ناظر، به سمت افق غربی او پیش می روند.

تذکر: اثر گرانش خورشید در کشند نسبت به ماه از ردۀ دوم برخوردار است. زیرا بازۀ آن ( فاصلۀ خورشید از زمین) یکصد و پنجاه میلیون کیلومتر است. از این رو نسبت نیروی کشند زای خورشید تنها حدود 7 درصد نیروی ماه است.

 و یک مطلب جالب دیگه در این مورد--> برو به ادامه مطلب:

توجه: هنگامی که نیرو های ماه و خورشید هماهنگ عمل می کنند مثلا" هنگام ماه نو که هر دو در یک طرف زمین هستند، جزر و مد ها در بیشینۀ خود هستند؛ و به نام کشند بهاری یا مهکشند نامیده می شوند.(Spring Tide)  

بنابراین: در شرایطی نظیر کشند بهاری در اول ماه که احتمال وقوع خورشید گرفتگی یا ماه گرفتگی وجو دارد، معمولا جزر و مدهای بزرگی نیز در همان ناحیه از زمین رخ می دهد. پس نکتۀ جالب اینکه هرگاه کسوف و خسوف داریم اگر نزدیک دریا یا دریاچه ای باشید شاهد رخداد جزر و مدهای بزرگی نیز خواهید بود!

هنگامی که خورشید و ماه با هم زاویۀ 90 درجه می سازند (تربیع) جزر و مد را به کمترین مقدار و به کشندهای کوچک یا کهکشند (Neap Tide) بدل می سازند.

توجه: در اثر کشند کل ایجاد شده در یک نقطه دو سهم برای ماه و یک سهم مربوط به خورشید است. 

(کشند ماه)۳/۲ +(کشند خورشید)۳/۱   = کل کشند ایجاد شده 

 

 در این شکل می بینید که در مهکشند چطور ماه و خورشید هر کدام دارن از دو طرف زمین را به سمت خودشون می کـِـشن!! 

 

            اینم چند عکس واقعی. با دقت نگاه کنید!