کشند (جزر و مد )

حتما تا به حال گاهی در کنار ساحل شاهد بالا آمدن آب دریا بوده اید. کــَـشَـند یا جزر و مد یکی از پدیده های جالب طبیعت است که از دوران باستان همواره مورد توجه انسان بوده است. و گاهی هم مشکلاتی برای بشر بوجود آورده است. برای مثال زمانی که ارتفاع بالا آمدگی آب در اثر کشند(جزر) در اقیانوسها به ۳۰ متر رسیده است!!

 طبق قانون گرانش می دانیم که هر جا جرم وجود داشته باشد اثر گرانش وجود دارد. در منظومۀ شمسی که سیارات و جرمها وجود دارند، اثر گرانشی نیز وجود دارد؛ که بستگی به جرم و فاصله اجرام از زمین دارد. این اثرها کم بوده و فقط دو اثر مهم است: یکی اثر ماه (بدلیل فاصلۀ کم از زمین) و دیگری اثر خورشید (به علت جرم زیاد) 

توجه:  بنابراین می توان گفت که ماه و خورشید عوامل تولید کشند(جزر و مد) هستند.

تعریف کشند: بالا آمدگی ها و پایین رفتگی های متناوبی که در سطح آبها و نیز پوستۀ زمین در نتیجۀ عملکرد نیرو های جاذبه ای بین ماه و خورشید و زمین بوجود می آید را کشند گویند.     

توجه: فاصلۀ ماه تا زمین ۳۸۵۰۰۰ کیلومتر و فاصلۀ خورشید تا زمین ۱۵۰,۰۰۰,۰۰۰ کیلومتر است. ==> ماه بدلیل فاصلۀ اندکش در قیاس با خورشید نسبت به کرۀ زمین نیروی کشندی اش از اهمیت بیشتری برخوردار است و تاثیر بیشتری ایجاد می کند.  

 توجه: پدیدۀ کشند یا جزر و مد اساسا" زاییدۀ نیروی گرانش کرۀ ماه است. آشکار است که دریاها در سنجش با خشکی های زمین نرمش پذیری بیشتری دارند و از این رو در برابر نیروی کشش ماه کمتر ایستادگی می کنند به همین مناسبت توده های آب در زیر پای ماه انباشته می گردند و پدیده ای را به نام برکشند (مَد) ایجاد می کنند. 

و همزمان با برکشند به دور ماه برکشند دیگری در آن سوی زمین ایجاد می شود. بدین سان که آبهای آنسوی کرۀ زمین که از ماه بدورند کمتر متأثر گردیده و به اصطلاح عقب می مانند. و آب تودۀ کلانی را ایجاد می کند. بنابراین روزانه هر نقطه از سطح دریا دو بار دستخوش برکشند و دو بار دستخوش فروکشند (جزر) می گردد.

تذکر: میانگین بازۀ زمانی دو برکشند و فروکشند 12 ساعت و 25 دقیقه است. درست نیمی از زمانی که طول می کشد تا ماه یک دور کامل گرد زمین بگردد. یعنی 24 ساعت و 51 دقیقه.

توجه: کشند همراه با حرکت ظاهری ماه از افق شرقی ناظر، به سمت افق غربی او پیش می روند.

تذکر: اثر گرانش خورشید در کشند نسبت به ماه از ردۀ دوم برخوردار است. زیرا بازۀ آن ( فاصلۀ خورشید از زمین) یکصد و پنجاه میلیون کیلومتر است. از این رو نسبت نیروی کشند زای خورشید تنها حدود 7 درصد نیروی ماه است.

 و یک مطلب جالب دیگه در این مورد--> برو به ادامه مطلب:

اعتدالین و اعتدال بهاری

به این شکل نگاه کنید: 

خب خیلی ساده است زمین رو داره نشون میده که داره دور خورشید گردش میکنه البته به مقیاسها اعتماد نکنید. 

خب حالا این شکل را ببینید: 

اگر از مرکز زمین یک کره رسم کنیم به شعاع بی نهایت که شعاع این کره همه ستاره ها و کهکشانها را در بر بگیره به این کره میگیم کره ی سماوی(Celestial Sphere) : 

 

کره ی سماوی اون کره ی سیاه رنگ بزرگتره. حالا اگه سطح استوای زمین را امتداد بدیم تا از خورشید عبور کنه، یک سطح بسیار بزرگ بدست میاد که اسمش را استوای سماوی میگذاریم.(Celestial Equator) که در این شکل اون دایره ی سیاه رنگ کوچکتره! 

ر.ج.ک. منبع 

اون دایره ی آبی رنگ هم که اسمش اکلیپتیک یا دایرة البروجه: علاوه بر اینکه زمین در حال گردش به دور خورشیده به نظر می رسه که خورشید هم در کرۀ سماوی در حال طی کردن مسیری است که اصطلاحا به اون دایرة البروج میگن. 

ر.ج.ک. منبع  

ما می خواستیم اعتدال بهاری یا در کل اعتدالین رابدونیم که کجاست؟ 

همونطور که در شکل می بینید دو دایرۀ استوای سماوی و دایرةالبروج در دو نقطه با هم تلاقی می کنن. بالا و پایین. که نقطۀ بالایی نقطۀ اعتدال پاییزی(Autumnal Equinox)  و نقطۀ پایینی اعتدال بهاری(Vernal Equinox) نام دارند. که سه روز پیش زمین در این نقطه قرار گرفت.

مختصات سماوی 

کی از مجموعه‌های عمومی که برای معرفی مختصات سماوی بکار گرفته می‌شود، به نام مختصات استوایی است که بر اساس استوای سماوی بنا نهاده‌اند. مختصات شمال جنوب که معادل سماوی برای عرض روی «زمین» محسوب می‌شود به نام «میل» است و مانند عرض بر حسب درجه ( ۫ ) ، دقیقه ( ' ) و ثانیه ( " ) از صفر بر روی استوای سماوی تا 90 درجه در جنوب بر روی قطبین سماوی ، اندازه گیری می‌شود. کل دایره سماوی به 360 درجه تقسیم می‌گردد. یک درجه می‌تواند به 60 دقیقه کمانی ( َ' 60) و یک دقیقه کمان به 60 ثانیه کمانی ( " ) تقسیم شود.

مختصات شرقی ، غربی که معادل طول جغرافیایی بر روی زمین است به نام «بعد» ، خوانده شده که معمولاً در جهت شرقی به دور آسمان و بر حسب ساعت (h) ، دقیقه (m) و ثانیه (s) زمانی است که گاهی بر حسب درجه هم اندازه گیری می‌شود. از آنجا که زمین هر 360 درجه را در 24 ساعت طی می‌کند، لذا یک ساعت (1h) از بعد و از زمان ، معادل 15 درجه کمان ، یک دقیقه (1m) از بعد معادل 15 دقیقه ( '15 ) کمان و یک ثانیه ("ً1) بعد ، مساوی با 15 ثانیه ( "15) کمان است. «نقطه صفر» نقطه‌ای است که خورشید (و در نتیجه دایرة البروج) استوای سماوی را درجریان عبور از جنوب به شمال در هر بهار قطع می‌کند که آن را «نقطه اعتدال بهاری» یا «ابتدای حمل» نیز گویند، زیرا در دوران یونان باستان خورشید در این زمان در صورت فلکی حمل بوده است.

این نقطه شباهت به گرینویچ روی زمین و نصف النهار دارد که از آن می‌گذرد و مبنای اندازه گیری طول جغرافیایی محسوب می‌شود. سامانه مختصات استوایی معمولاً برای بیان موقعیت اجرام ثابت فلکی بکار برده می‌شود. ستارگان و اجرام عمق آسمان در کاتالوگها با همین بعد و میل نسبت به یک زمان یا دوره معین ، نشان داده می‌شوند. این مختصات دارای تغییرات بسیار جزئی ، آن هم به علت حرکت تقدیمی زمین است . به یاد داشته باشید که سمت «شمال» و «جنوب» در کره سماوی به مفهوم در جهت شمال و جنوب قطبین سماوی قرار گرفتن است. «شرق» هم همیشه به معنای افق شرقی است.